Każdy człowiek począwszy od narodzin, kończąc na starości przechodzi w swoim życiu wiele etapów rozwojowych. Każdy z tych etapów rządzi się swoimi prawami, a także posiada charakterystyczne dla siebie cechy. Rozwój ludzki podzielony jest na kilka następujących po sobie faz. Życie ludzkie zaczyna się od etapu okresu prenatalnego, który trwa przed narodzinami, a dziecko jest w brzuchu matki.
Następnie nadchodzą narodziny i pierwszy etap życia w środowisku zewnętrznym, nazywany niemowlęcym. Okres ten trwa do pierwszego roku życia dziecka. Kolejną fazą jest poniemowlęctwo, a kolejnie okres dzieciństwa, który dzielimy na wczesne dzieciństwo i późne dzieciństwo. Osiągając wiek 11 roku życia, każdy człowiek wchodzi w stan dorastania. Etap ten kończy się wczesną dorosłością, po której następuje średnia i późna dorosłość. Każda z tych faz jest ograniczona pewnymi ramami wiekowymi, a także charakterystycznymi zachowaniami człowieka pod względem psychicznym i fizyczny.
Przyglądając się bliżej okresowi niemowlęcemu należy podzielić go na dwa podokresy: noworodka -do 1 miesiąca życia i niemowlęctwa – od 1 miesiąca do 1 roku życia.
Rozwój noworodka i niemowlaka jest bardzo intensywny i wiele dzieje się podczas tych dwunastu miesięcy. Dziecko uczy się wielu rzeczy, a ciało przystosowuje się do funkcjonowania w świecie zewnętrznym.
W pierwszym miesiącu istnienia maluszka, rodzic jak i dziecko zapoznają się wzajemnie ze sobą. Malca otaczają różne, nowe i niezrozumiale zjawiska takie jak odgłosy, dotyk, ułożenie własnego ciała. Są to dla niego nowe bodźce, które musi przyswoić. Często może wydawać się, że noworodek jest zagubiony i boi się. W łonie matki czuł się bezpieczniej i wszystkie te czynniki były dla niego nieznane. Z czasem jednak maleństwo zaczyna się do nich przyzwyczajać i odbierać je w inny, spokojniejszy sposób.
W pierwszym miesiącu życia dziecko ma trochę zniekształconą twarz, jednak to się szybko zmieni. Na główce dziecka zauważalne są miękkie miejsca tzw. ciemiączka, które w wieku 2 lat zaczynają się zrastać.
Nowonarodzone dziecko charakteryzuje się także opuchniętymi rączkami i nóżkami, które posiadają fałdy tłuszczu. Maleństwo od samego urodzenia intensywnie nimi porusza i wykonuje często dziwnie wyglądające ruchy. Odruchy te są zupełnie bezwarunkowe, a dzieciątko nie ma na nie wpływu. W tej fazie życia można wyróżnić kilka rodzajów odruchów. Są nimi: odruchy Moro, odruchy chwytne, odruchy Babińskiego, Rootinga czy odruch kroczenia.
Noworodek po przyjściu na świat wydaje się być spięty, a jego pozycja przypomina tą, która przeważała w brzuchu matki. Napięcie to jest spowodowane mało wykształconym układem nerwowym oraz znikomym doświadczeniem czuciowym.
Główka noworodka nie znajduje się w linii środkowej tułowia. Jest ona ułożona asymetrycznie, barki uniesione wysoko, a kończyny zgięte w stawach. Z biegiem czasu wszystko się unormuje, a młody człowiek zacznie przybierać proporcje i pozycję dorosłego osobnika.
Dziecko przychodzi na świat z częściowo wykształconym zmysłem słuchu
Odbiór sygnałów dźwiękowych jest początkowo przytłumiony, dopiero około pierwszego roku życia pociecha zaczyna słyszeć czysto i wyraźnie. Narząd wzroku jest dużo mniej wykształcony niż słuch. Noworodek ma słabą wrażliwość na kontrasty oraz nie rozróżnia szczegółów. Barwami, które początkowo jest w stanie rozróżnić to czarny i biały. Kolory wychwytywane są dopiero w późniejszym okresie niemowlęctwa. Należy pamiętać, iż wzrok dziecka nie jest przyzwyczajony do jasności, więc nadmierne wystawianie na światło, może spowodować zmęczenie i zaczerwienienie oczu.
Innym zmysłem, który towarzyszy życiu maluszka jest zmysł smaku. Dzieciątko początkowo wyczuwa cztery podstawowe smaki: słony, gorzki, kwaśny i słodki.
W pierwszej fazie rozwoju noworodek przybiera na masie około 700 g oraz rośnie ok. 2 cm.
W pierwszym miesiącu życia noworodek rozwija się także emocjonalnie i intelektualnie. Na razie nie są zauważalne wielkie zmiany, jednak maluszek uczy się odróżniać dzień od nocy, a także rozpoznawać różnego rodzaju dźwięki i odgłosy. Najważniejszą osobą dla dziecka jest matka, którą na razie rozpoznaje po zapachu, głosie i częściowo wizualnie.
Nowonarodzone dzieci, początkowo nie wykazują zachowań towarzyskich. Większość czasu śpią i odpoczywają. Jednak z biegiem tygodni zaczynają interesować się otoczeniem, obserwować ludzi oraz rzeczy, które je otaczają. Noworodek pod koniec pierwszego etapu życia zaczyna interesować się jaskrawymi zabawkami, wiszącymi ozdobami czy lusterkami.
Kolejne etapy życia dziecka coraz bardziej i widoczniej kształtują osobowość młodego człowieka. Aby dziecko dobrze się rozwijało należy kontrolować jego zachowania, a także cechy wyglądu zewnętrznego.
